بهداشت دست;خط مقدم پیشگیری از عفونت های بیمارستانی

رعایت بهداشت دست یکی از مؤثرترین و ساده‌ترین روش‌ها برای پیشگیری از انتقال عفونت‌ها در محیط‌های بهداشتی و درمانی است. عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی یکی از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر و افزایش معلولیت در بیماران بستری در بیمارستان‌ها محسوب می‌شود. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۱.۴ میلیون نفر در جهان از عفونت‌های بیمارستانی رنج می‌برند. (treatment.tums.ac.ir)

تحقیقات نشان می‌دهد که بهداشت دست مؤثرترین روش برای کاهش عفونت‌های بیمارستانی است. مطالعه‌ای در بین دانشجویان پزشکی نشان داد که آگاهی، نگرش و عملکرد مناسب در زمینه بهداشت دست می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی از بروز عفونت‌ها جلوگیری کند. (umj.umsu.ac.ir)

رعایت بهداشت دست نه تنها از انتقال میکروب‌ها به بیماران جلوگیری می‌کند، بلکه از گسترش مقاومت میکروبی نیز پیشگیری می‌نماید. این امر به‌ویژه در محیط‌های بیمارستانی که بیماران با سیستم ایمنی ضعیف‌تر حضور دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

بر اساس دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، پنج موقعیت کلیدی برای بهداشت دست وجود دارد که به شرح زیر است:

۱. قبل از تماس با بیمار: پیش از نزدیک شدن و لمس بیمار، دستان خود را تمیز کنید تا از انتقال میکروب‌های موجود روی دستان به بیمار جلوگیری شود.

۲. قبل از انجام پروسیجرهای آسپتیک: درست قبل از انجام فرآیندهای آسپتیک، مانند قرار دادن کاتتر یا تزریقات، دستان خود را تمیز نمایید تا از ورود میکروب‌های مضر به بدن بیمار جلوگیری شود.

۳. پس از تماس با مایعات بدن بیمار: بلافاصله پس از تماس با مایعات بدن بیمار و پس از درآوردن دستکش، دستان خود را تمیز کنید تا از انتقال میکروب‌ها به خود و محیط جلوگیری شود.

۴. پس از تماس با بیمار: پس از لمس بیمار و محیط اطراف او و در هنگام ترک بالین بیمار، دستان خود را تمیز کنید تا از انتقال میکروب‌ها به خود و دیگران جلوگیری شود.

۵. پس از تماس با محیط اطراف بیمار: پس از لمس هر گونه شیء یا وسیله‌ی موجود در محیط اطراف بیمار، حتی اگر بیمار را لمس نکرده باشید، دستان خود را تمیز کنید تا از انتقال میکروب‌ها به خود و محیط‌های مراقبت بهداشتی جلوگیری شود.

برای تمیز کردن دست‌ها، استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده با پایه الکلی توصیه می‌شود، مگر در مواردی که دست‌ها به‌طور مشهود آلوده باشند؛ در این صورت، شست‌وشو با آب و صابون ضروری است. همچنین، خشک کردن مناسب دست‌ها پس از شست‌وشو اهمیت دارد، زیرا دست‌های خیس به‌راحتی می‌توانند میکروارگانیسم‌ها را منتقل کنند.

رعایت این اصول بهداشت دست، نقش بسزایی در کاهش عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی دارد و ایمنی بیماران و کارکنان را تضمین می‌کند.